μαυρογένης

Επώνυμο επιφανούς οικογένειας από τις Κυκλάδες, η ακμή της οποίας τοποθετείται στα μέσα του 18ου αι. Πολλά μέλη της υπηρέτησαν τους Τούρκους και διορίστηκαν σε ανώτερα αξιώματα. 1. Αλέξανδρος (τέλη 19ου – αρχές 20ού αι.). Γιος του Σπυρίδωνα (11.). Διετέλεσε ιδιαίτερος γραμματέας του Σουλτάνου, πρεσβευτής της Τουρκίας στις ΗΠΑ, ηγεμόνας της Σάμου (1902) και γερουσιαστής έως το 1918. 2. Αλέξανδρος (19ος αι.). Γιος του Ιωάννη (5.). Διετέλεσε πρεσβευτής της Τουρκίας στη Βιέννη. 3. Απόστολος (Μύκονος 1770 – 1873). Σπούδασε στην Ιταλία και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση επέστρεψε στην Ελλάδα και πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Μετά την αποκατάσταση υπηρέτησε σε δημόσιες θέσεις. 4. Ιωάννης ή Τζαννής (τέλη 17ου – αρχές 18ου αι.). Πρώτος γόνος της οικογένειας. Καταγόταν από την Πελοπόννησο. Την περίοδο του Βενετοτουρκικού πολέμου, περίπου το 1715, εγκαταστάθηκε στην Πάρο μαζί με τη σύζυγό του Μαρουσάκη και τα παιδιά του και διακρίθηκε ιδιαίτερα μεταξύ των κατοίκων του νησιού. 5. Ιωάννης (τέλη 18ου – αρχές 19ου αι.). Αδελφός του Στέφανου (13.). Ήταν συνεργάτης του Ρήγα. 6. Κωνσταντίνος (1765 – 1847). Γιος του Νικόλαου (8.). Διετέλεσε δραγουμάνος (διερμηνέας) του τουρκικού στόλου (1811-16). 7. Νικόλαος (; – 1767). Γιος του Ιωάννη ή Τζαννή (4.). Διετέλεσε προεστός και βοεβόδας της Πάρου, βοεβόδας της Σύρου και πρόξενος. Το 1735 χρημάτισε δραγουμάνος του Καπουδάν πασά, που βρισκόταν τότε στην Πάρο. Με την ιδιότητα αυτή υπηρέτησε στον τουρκικό στόλο τις περιόδους 1744-50 και 1756-59. 8. Νικόλαος (1735 – 1790). Γιος του Πέτρου (10.). Διετέλεσε ηγεμόνας της Βλαχίας και της Μολδαβίας (1786-90). Μετά το τέλος των σπουδών του, πήγε στην Κωνσταντινούπολη όπου προσελήφθη ως γραμματέας της Δραγομανίας και συνδέθηκε φιλικά με τον Τζεζάερλη Χασάν πασά. Το 1770 ορίστηκε δραγουμάνος του τουρκικού στόλου, θέση στην οποία επέδειξε αξιόλογη δραστηριότητα. Συνέδραμε τον Χασάν πασά στην προσπάθειά του να καταστείλει την αναρχία που είχε δημιουργηθεί στην Πελοπόννησο από τους Αλβανούς ατάκτους που είχαν σχεδόν καταλύσει την τουρκική κυριαρχία στην περιοχή· με πρότασή του μάλιστα η Μάνη πέρασε στη δικαιοδοσία του Καπουδάν πασά. Κατόρθωσε επίσης να αποτρέψει την επιβολή κυρώσεων στα νησιά του Αιγαίου που είχαν συνεργαστεί με τους Ρώσους, πείθοντας τους κατοίκους να δηλώσουν μετάνοια και υποταγή στον Σουλτάνο. Όταν ο Χασάν πασάς έγινε μεγάλος βεζίρης ο Μ. διορίστηκε στις παρίστριες ηγεμονίες και το 1786 έγινε ηγεμόνας της Βλαχίας, σε αντικατάσταση του έως τότε ηγεμόνα Μιχαήλ Σούτζου. Τον Μάρτιο του 1788 διορίστηκε και ηγεμόνας της Μολδαβίας, επειδή ο ηγεμόνας της αυτομόλησε στους Αυστριακούς. Αργότερα αναγορεύτηκε από τον Σουλτάνο αρχιστράτηγος (σερασκέρης) των τουρκικών στρατευμάτων, τα οποία κατά τον Β’ Ρωσο-τουρκικό πόλεμο (1787-92) μάχονταν κατά των Ρώσων και των Αυστριακών στις ηγεμονίες. Επειδή όμως δεν κατόρθωσε να νικήσει τους Αυστριακούς ο Σουλτάνος διέταξε τον αποκεφαλισμό του. Εκτελέστηκε στον οικισμό Μπέλα κοντά στη Νικόπολη. Ο Μ. ως ηγεμόνας ήταν σκληρός, βίαιος, πονηρός και πιστός στον Σουλτάνο. Ο Ρήγας Φεραίος, ο οποίος τον υπηρέτησε για μικρό χρονικό διάστημα, τον χαρακτήρισε «έκτρωμα της φύσης και ανάξιο ηγεμόνα της Βλαχίας». 9. Νικόλαος (Τεργέστη τέλη 18ου – αρχές 19ου αι.). Γιος του Στέφανου (13.) και πατέρας της Μαντώς Μαυρογένους. Διετέλεσε σπαθάρης της Μολδαβίας. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση ήρθε από την Τεργέστη στη Μύκονο μαζί με την κόρη του. 10. Πέτρος (Πάρος 18ος αι.). Γιος του Ιωάννη ή Τζαννή (4.). Ασχολήθηκε με το εμπόριο και τη γεωργία, ενώ διετέλεσε επίτροπος του ναού της Κατοπολιανής (1732-34). 11. Σπυρίδων (1816 – 1902). Γιος του Αλέξανδρου (2.). Γιατρός, διευθυντής του νοσοκομείου Τοπ-Χανέ και καθηγητής της ιατρικής στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Ο Μ. ήταν αρχίατρος του σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β’. Παράλληλα με την επαγγελματική του δραστηριότητα ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τα γράμματα και υπήρξε συνιδρυτής του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου της Κωνσταντινούπολης. 12. Στέφανος (18ος αι.). Γιος του Ιωάννη ή Τζαννή (4.). Εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου υπηρέτησε ως δραγουμάνος του τουρκικού στόλου το 1765. 13. Στέφανος (1750 – 1821). Ανιψιός του Νικολάου (8.). Υπήρξε ένας από τους πιο γνωστούς Φαναριώτες της εποχής του. Διετέλεσε Μέγας Λογοθέτης της Εκκλησίας και έμπιστος του πατριάρχη Γρηγορίου Ε’. Επίσης χρημάτισε πολλές φορές δραγουμάνος του τουρκικού στόλου, αλλά έπεσε στη δυσμένεια των Τούρκων και αποσύρθηκε στην έπαυλή του στον Βόσπορο. Αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους μαζί με άλλους Φαναριώτες όταν ξέσπασε η Επανάσταση.

* * *

ὁ

αυτός που έχει μαύρη γενειάδα.